برای خرید ترکمتر و
مولتی‌پلایر
کلیک کنید
ترکمتر یا
ترکرنچ ابزاری است که برای اعمال گشتاوری مشخص بر روی پیچ و یا مهره به‌کار
می‌رود. ترکمترها
معمولا به شکل آچار بکس با مکانیسم ویژه داخلی طراحی و ساخته می‌شوند.
عکس 1 - ترکمتر تقه‌ای شاخص دار جغجغه‌ای
ترکمتر چیست؟
یک ترکرنچ
هنگامی به‌کار گرفته می‌شود که تنظیم مقدار دقیق گشتاور اعمالی برای سفت کردن پیچ یا مهره ضروری است.
ترکرنچ به اپراتور
اجازه می‌دهد که وسیله سفت شونده را در گشتاوری مشخص،با توجه به شرایط و کاربرد مورد‌نظر تنظیم کند. این کار
امکان اعمال
تنش و بار اعمالی مناسب بر روی اجزا را میسر می‌کند. در این روش از گشتاور به عنوان نماینده تنش در پیچ استفاده می
شود.
این تکنیک از عدم ثبات و دقت در محاسبه اصطکاک میان اجزای سفت شونده و سوراخ پیچ رنج می‌برد. محاسبه کشش در پیچ (به
صورت
غیر مستقیم) دقیقا آن چیزی است که مد نظر است، اما غالبا گشتاور تنها مولفه‌ی عملی و امکان پذیر برای محاسبه می
باشد.
تاریخچه ترکمتر:
اولین مورد ثبت شده ترکرنچ توسط Jhon H.Snorp در شیکاگو، سال 1931 می‌باشد.
این آچار، به‌عنوان آچار اندازه‌گیری گشتاور نامگذاری شده بود، که
امروزه در ترکمترهای ساعتی طبقه بندی
می‌شود.
عکس2 - تصویر مفهومی آچار ثبت اختراع J. H.
Sharp
ترکمترهای تقه ای آن دسته از ترکمترهایی هستند که بعد از رسیدن به گشتاور تنظیم شده به صورت هشداری مکانیکی اپراتور را
از رسیدن به گشتاور مطلوب مطلع می سازد.
ترکمترهای تقه‌ی جغجغه‌ای از عمومی ترین و رایج ترین نوع ترکمترها هستند. در این ترکمترها با تنظیم میزان
گشتاور روی
مقدار دلخواه، و سپس اعمال نیرو، ترکمتر در گشتاور مربوطه اصطلاحاً کلیک (Click) می‌زند. صدای این کلیک (در
اصطلاح
رایج‌تر به آن "تقه" گفته می‌شود) قابل شنید است، و همچنین در ترکمتر احساس می‌شود. باید توجه داشت
که اگر اپراتور
بعد از تقه، اعمال نیرو کند، گشتاور بیشتری بر روی پیچ اعمال خواهد کرد.
ترکمترهای تقه‌ای جغجغه‌ای هازت آلمان
از مدرن ترین و با کیفیت ترین ترکمترهای تقه‌ای جغجغه‌ای حال‌حاظر جهان هستند.
عکس
3- ترکمتر تقه‌ای شاخص دار جغجغه‌ای برندهازت آلمان
عکس
4- تصویر شماتیک از ساختار داخلی ترکمتر تقه‌ای
(سمت
چپ: قبل از تقه زدن _ سمت راست: بعد از تقه زدن
)
(برای
بزرگ کردن عکس، روی آن کلیک کنید)
این ترکمترها به لحاظ مکانیسم تقه، مشابه ترکمترهای جغجفه‌ای می‌باشند، ولی
بدون
جغجغه و با درایو چهارگوش ثابت خروجی طراحی و ساخته می‌شوند.
معروف ترین این ترکمترها، ترکمترهای کلاسیک بریتول
انگلستان و
همچنین
ترکمترهای گدور المان با درایو
ثابت
هستند.
عکس
5- ترکمتر تقه‌ای درایو ثابت برند بریتول انگلستان
در این نوع از ترکمترها، هنگام اعمال نیرو توسط اپراتور، بعد از رسیدن به گشاور
مربوطه، به جای تقه (click)، ترکمتر از مفصل کنترلی در بدنه، خم می‌شود و اپراتور امکان اعمال
نیروی
اضافی را ندارد.
معروف ترین این نوع ترکمترها، ترکمترهای کمرشکن نوربار
انگلستان است.
عکس
6- ترکمتر کمر شکن
در ترکمترهای هرزگرد بعد از اعمال نیرو و رسیدن به گشتاور مورد نظر و
تقه زدن، در صورت اعمال نیروی اضافی توسط اپراتور، ترکمتر به تقه زدن ادامه می‌دهد؛ و برخلاف ترکمترهای
تقه‌ای دیگر، امکان
اعمال گشتاور اضافی وجود ندارد.
عکس
8- ترکمتر هرزگرد برند گدور آلمان
عکس
9-تصویر شماتیک از ساختار داخلی ترکمتر هرزگرد
(برای
بزرگ کردن عکس، روی آن کلیک کنید)
ترکمترهایی هستند که به فرم پیچگوشتی طراحی شده‌اند و مکانسیم داخلی جهت تنظیم و
کنترل گشتاور
دارند. ترکمترهای پیچگوشتی عموماً به فرم هرزگرد بوده و
امکان
اعمال گشتاور اضافی توسط اپراتور وجود ندارد.
عکس
10- ترکمتر پیچگوشتی هرزگرد برند هازت
آلمان
ترکمترهای بدون شاخص از آن دسته از ترکمترهای هستند که نمایشگر شاخص بر روی
بدنه‌ی
ترکمتر جهت تنظیم گشتاور ندارند. این ترکمترها حتما باید با استفاده از پیچ تنظیم آنها و دستگاه تست ترکمتر
و
روش صحیح و خطا تنظیم شوند. این ترکمتها مناسب خط تولیدها و سری کاری‌ها می‌باشند.
این نوع از ترکمترها روش کارکردی مشابه ترکمترهای تقه‌ای جغجغه‌ای دارند، با این تفاوت که نمایشگر شاخص بر روی
بدنه‌ی
ترکمتر جهت تنظیم گشتاور ندارند؛ و باید با دستگاه تست ترکمتر و روش صحیح و خطا تنظیم شوند.
عکس
11- تصویر ترکمتر بدون شاخص جغجغه‌ای برند نوربار
انگلستان
این نوع ترکمترهای بدون نمایشگر شاخص گشتاور می‌باشند که جهت کاربرد با سرهای
مخصوص
آچار رینگ و تخت طراحی شده‌اند. برای تنظیم این آچارترکمترها حتما باید از دستگاه تست ترکمتر استفاده
شود.
ترکمترهای بدون شاخص هازت آلمان از معروف ترین و دقیق ترین ترکمترها در این رده هستند.
عکس
12- تصویر ترکمتر بدون شاخص سره خور برند هازت
آلمان
این نوع از ترکمترهای بدون شاخص، مانند بقیه‌ی ترکمترهای بدون شاخص، فاقد نمایشگر شاخص گشتاور بر روی بدنه
هستند.
تفاوت اصلی آنها با دیگر ترکمترهای بدون شاخص، در هرزگرد (Sliper) بودن آنها (مانند ترکمترهای ترکمترهای
هرزگرد)
است که بعد از اعمال نیرو و رسیدن به گشتاور مورد نظر و تقه زدن، در صورت اعمال نیروی اضافی توسط اپراتور، ترکمتر به
تقه زدن ادامه می‌دهد، و امکان اعمال گشتاور بیشتر وجود ندارد.
این ترکمترها مناسب خط تولید با کارکردبالا بوده، و برای تنظیم حتما به دستگاه تست ترکمتر احتیاج دارند.
ترکمترهای بدون شاخص هرزگرد گدورآلمان
از مرغوب ترین‌ها در این رده ترکمترها هستند.
عکس
13- تصویر ترکمتر بدون شاخص هرزگرد برند گدور آلمان
ترکمتر پیچ‌گوشتی‌های بدون شاخص، همچون دیگر ترکمترهای بدون
شاخص، بدون نشانگر بر روی بدنه ترکمتر بوده و برای تنظیم، به دستگاه تست ترکمتر احتیاج دارند. فرم این دسته
از
ترکمترها به صورت پیچگوشتی بوده و
عموماً برای گشتاورهای کم‌تر از 8 نیوتون به‌کار می‌روند.
عکس
14- تصویر ترکمتر پیچگوشتی بدون شاخص برند
هازت
ترکمترهای عقربه‌ای مجهر به صفحه‌ی آنالوگ ساعتی‌شکل جهت نمایش گشتاور
آنی و دینامیک اعمالی بر
پیچ هستند؛ اما مکانیسمی برای تعیین گشتاور و تولید صدای تقه ندارند. تنها در بعضی از مدل ها امکان تعیین
گشتاور
و تولید آلارم های صوتی وجود دارند.
ترکمترهای عقربه‌ای جغجغه‌ای مانند دیگر ترکمترهای جغجغه‌ای، دارای دروایو چهارگوش جغجغه‌ای برای
اعمال گشتاور هستند.
این نوع ترکمترها مجهر به صفحه‌ی آنالوگ ساعتی‌شکل جهت نمایش گشتاور آنی و دینامیک اعمالی بر پیچ هستند. شرکت
گ دور
آلمان دارای حق ثبت (patent) این ترکمترها است، و این نوع ترکمترها فقط توسط این شرکت و در کشور انگلستان تولید
می‌شوند.
عکس
15- ترکمتر
عقربه‌ای جغجغه‌ای برند گدور آلمان
ترکمترهای عقربه‌ای یا ساعتی آن دسته از ترکمترهایی هستند که امکان نمایش گشتاور دینامیک و
لحظه‌ای
اعمالی را در هنگام بستن پیچ را دارند. معمولا این ترکمترها دارای یک عقربه‌ی اصلی جهت نمایش گشتاور، و
همچنین یک
عقربه‌ی هرزگرد جهت نمایش حداکثر گشتاور اعمال شده (Peak) بعد از اتمام اعمال گشتاور هستند.
صفحه‌ی مدرج این گونه ترکمترها از چپ و از راست به‌صورت دو نیم دایره‌ی جدا درجه‌بندی
شده
اند تا امکان
نمایش گشتاور در هر دو جهت ساعت‌گرد و پادساعت‌گرد امکان پذیر باشد.
عکس
16- ترکمتر ساعتی برند جتکو
امریکا
ترکمترهای عقربه‌ای پیچگوشتی جهت اعمال گشتاورهای پایین تر از 10 نیوتون‌متر به‌کار
می‌روند
و عملکرد
آنها همانند ترکمترهای ساعتی می‌باشد با این تفاوت که طراحی آنها به‌صورت پیچگوشتی
است.
عکس
17- ترکمتر عقربه‌ای پیچگوشتی برند گدور
آلمان
ترکمترهای
الکترونیکی، گشتاور دینامیک اعمالی بر روی پیچ و مهره را بر روی صفحه‌ی نمایشگر دیجیتال نمایش
می‌دهند. ترکمترهای الکترونیکی ساده صرفا قابلیت نمایش گشتاور را دارند.
عکس
18- ترکمتر الکترونیکی ساده، برند اشتایویل
آلمان
ترکمترهای الکترونیکی ساده صرفا قابلیت نمایش گشتاور را دارند. اما ترکمترهای الکترونیکی قابل
برنامه‌ریزی، قابلیت ذخیره‌ی مقادیر اعمالی در حافظه و قابلیت اتصال به کامپیوتر جهت تحلیل مقادیر
کشتاور اعمالی را نیز دارند.
عکس
19- ترکمتر الکترونیکی قابل برنامه‌ریزی، برند
اشتایویل آلمان
ترکمترهای
مکاترونیک
که اخیراً به بازار عرضه شده‌اند، ترکیبی از ترکمترهای تقه‌ای و الکترونیکی
می‌باشند. این ترکمترها علاوه بر داشتن قابلیتهای ترکمترهای الکترونیکی، می‌توانند در گشتاور
مربوطه
تقه یا کلیک
هم بزنند.
عکس
21- ترکمتر مکاترونیک، برند اشتایویل
آلمان
این نوع ترکمتر از ابتدای ترین طراحی‌های ترکمتر است. که شامل میله‌ی دسته، میله‌ی درایو و
صفحه‌ی مدرج می‌شود.
میله‌ی درایو جهت اتصال بکس و صفحه‌ی مدرج می‌شود. میزان چرخش و حرکت میله‌ی دوم (میله‌ی
درایو) بر روی میله‌ی اول و
صفحه‌ی مدرج، هنگام اعمال نیرو، به عنوان شاخصی برای اندازه‌گیری گشتاور اعمالی در ترکمترهای شاهینی در
نظر گرفته
می‌شود.
عکس
22- ترکمتر شاهینی، برند توهنیچی ژاپن
ویدئوی معرفی ترکمتر تقه‌ای، شاهینی،
دیجیتال:
منبع مقاله:
en.wikipedia.org/wiki/Torque_wrench
استاندارد اروپایی جهت انواع ترکمتر ها EN ISO 6789-1:2017 و استاندارد امریکایی ASME B107.300.2010 می باشد . در
این استاندارد ها ترکمتر ها به انواع مختلف ترکمتر ساعتی و ترکمتر تقه ای و ترکمتر دیجیتال و ترکمتر پیچگوشتی و
ترکمتر شاخص دار و ترکمتر بدون شاخص و غیره تقسیم شده اند .همچنین از مهمترین نکات بیان شده در استاندارد ترکمتر ها
می توان به تناسب درایو و ابعاد ترکمتر و گشتاور کاربردی آنها اشاره کرد . میزان خطای نسبی مجاز هر مدل از ترکمتر ها
نیز در استاندارد بیان شده است . به عنوان مثال میزان خطای نسبی ترکمتر های تقه ای در بازه زیر 6 نیوتن حداکثر 6% و
بالاتر از 6 نیوتن حداکثر 4% مجاز شمرده می شود . ترکمتر ها باید 5000 سیکل کاری و به مدت یک سال بعد از استفاده در
بازه کالیبره باقی بمانند. همچنین نحوه صحیح اعمال گشتاور بر روی ترکمتر و غیره در این استاندارد آمده اند.
برای
مطالعه‌‌ی مقاله "استاندارد ترکمتر"
اینجا
کلیک کنید
